Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı 

Kundir

Paylaş

Paylaş

0 Beğenme

Yorum Yaz

Favorilere Ekle

• 0

  Mutlu

• 0

  Eğlenmiş

• 0

  Şaşırmış

• 0

  Kızgın

• 0

  Üzgün

Genel olarak hakları pek savunulmayan ve dillendirilmeyen bir kavim olan Kürtler, seçim yaklaştığında her zaman tüm siyasi partilerin ilgi odağı haline gelmektedirler. Bizlerde Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı başlıklı makalemizde Kürt Seçmenlerin Çoğunlukla Benimsediği Partiler Hangileridir? sorusundan başlayıp, Türkiyede Yer Alan Kürt Partileri hakkında konuşacağız. En büyük Kürt partilerinden biri olan Hdp ve Hüdapar makalemizin ana konusu olacaktır. Yeni bir parti olan Hüdapar herkesin merak konusu olmuştur.

Hüdapar’ın Kürt Oyları hakkında her kesimden ses çıksa da tam net bir sonuç ortaya çıkmamaktadır. İşte bu vesile ile bizlerde Kürt Seçmenlerin Tercihini araştırıp detaylı bilgileri maddeler halinde sizlerle paylaşmak istedik. Sahi Kürtler Kime Oy Veriyor? hiç merak etmediniz? Gelin beraber Kürtlerin kimlere oy verdiklerini inceleyelim;

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı 

24 Haziran seçimleri yaklaşırken ülkemizde yaşayan Kürt kökenli vatandaşlarda seçim rotasına önemli derecede yön veren seçmen sayısını oluşturuyor. Bu anlamda partilerin dikkatlerini üzerlerine çeken Kürt seçmenler de Türkiye’de yaşayan Kürt seçmen sayısını gündeme getiriyor.

Bu konuda son yapılan araştırmalar baz alındığında ülkemizde yaşayan her bir buçuk vatandaştan birinin Kürt seçmeni oluşturduğu ortaya çıkıyor.  Örneğin partilere baktığımızda DTP, Türkiye’ de her beş Kürt vatandaştan en az birinin oyunu alan bir parti.

Yanı sıra ülkemizdeki Kürt seçmenlerin 1/3’ü batı da yaşıyor. 2006 senesinde gerçekleştirilen bir kamuoyu araştırmasında ülke toprakları içinde 13 milyon kadar Kürt yaşadığı saptandı.
Öte yandan her 15 Kürt yurttaştan en az 8’inin de Kürt seçmenleri oluşturduğu söyleniyor.  Totale vurduğumuzda Türk kökenli seçmen sayısı %71’ken Kürt kökenli seçmen sayısıysa 55’ i buluyor.Tam olarak sayıya vurduğumuzdaysa bu rakam 7 milyonu Kürt seçmeni oluşturuyor.

En son yapılan 29 Mart seçimlerine baktığımızda 6 milyonu Kürt seçmenin oy kullandığını görüyoruz. Bu örneğin oyların 2 milyon 278 bini DTP’ye gitmiş.

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı Kürt seçmenlerin konuçlandığı kesimlere bakacak olursak Doğuda % 24, batıda ise 12 Kürt vatandaşın yaşadığını görüyoruz. Bunun dışında sadece İstanbul nüfusunun12 milyonunun 1 milyon 600 binini  Kürt’ler oluşturuyor.

Tüm bunların yan sıra son zamanlarda AK Parti ile MHP birleşmesinin Refah Partisi-MHP ittifakı (1991) sırasında olduğu gibi Kürtlerin antipatisini toplayacağı yorumları da yok değil. Örneğin yapılan HDP operasyonları, kayyum atamaları, Barzani krizinin de Kürt seçmen oylarını önemli derecede düşüreceği sanılıyor. Avrupa’daki kürt seçmen sayısı  ise 3 milyon kadar olduğu sanılıyor.

türkiye’de kürt seçmen sayısı ne kadardır?

Kürt Seçmenlerin Çoğunlukla Benimsediği Partiler Hangileridir

Kürtler arasında bölüşülen oylar genellikle son zamanlarda HDP – AK Partileri arasında gidip gelse de dindarlık-seküler yapıya dönük etnik yapı aynı zamanda da Kürt kimliğinin sahiplenilmesine bağlı nedenlerinde oyları şekillendirdiği sanılıyor. Bu nedenle seküler Hdp’yi tasvip etmeyen dindar Kürt seçmenlerin bir kısmı daha yeni olan Hür Dava Partisi’ni desteklemektedirler.

Hüdapar’ın oy oranı ne kadardır? sorularını soran kişiler tam bir cevap alamazken Hüdapar 24 Haziran seçimlerinde türkiye geneli ilk defa seçime girecektir, böylece 24 haziran seçimleri sayesinde Kürt dindarlar tarafından benimsenen Hüdapar’ın Türkiye geneli oylarını öğrenmiş olacağız. Kürtlerin çoğunlukla yaşadığı doğu kesimlerinde etkili güç AK Parti – HDP arasındaki farkı oluşturuyorken son dönemlerde buna Hüdapar’ı katmamız yanlış olmayacaktır.

Türkiyede Yer Alan Kürt Partileri

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı makalemizin devamında Türkiyede yer alan kürt partilerine değineceğiz. Kısacası Kürt seçmen AK Parti – CHP arasındaki zıtlıkları çok da incelemiyor aslında. Kürtler için asıl önemli olan; Kürt kimliğinin benimsenmesi – Kürt vatandaşların talepleri, sahiplenilme dilekleri üzerine kurulu desek daha doğru.

Örneğin ana dili Türkçe olan aileler yüzde 65 HDP’yi, yüzde 31’i ise AK Parti’yi destekliyor. Öte yandan Aleviler’de de yükselen bir HDP desteği görülüyor.

Geçmişe baktığımızdaysa Doğu’da eskiden sert rüzgarlar estiren aşiret – tarikat bağları politikada önceden olduğu gibi yetkinliğini kullanamıyor.  Örneğin bölgede yaşayan Kürt kökenli vatandaşlar tarikata ya da aşirete bağlı üye olsalar da oy verme tercihlerini ve ekonomik hayatlarını kendilerinin bireysel olarak yönlendirdiğini belirtmekte.

Yanı sıra partiler arası oy dağılımları cinsiyet ve yaşa göre, seçmenlerin eğitim ve gelir durumlarına otomobil sahibi olmalarına,  eş -anne ve babalarının eğitim durumuna, bölgede üniversite mezunu ve üniversitede okuyan çocuk oranına,  etnik kimliğe göre, anadil ve anadili konuşma düzeyine, Kürt ve Zazalarda katılımcıların ve çocuklarının anadillerini konuşma düzeylerine, aşiret üyeliklerine, ekonomik hayata,  dindarlık skoru dağılımına, yaşanan çatışmalardan zarar görme oranına göre  de değişiyor.

Öte yandan kürt partiler inden HEP’in kuruluşundan sonra o dönemden bugüne açılan – kapanan parti sayısı çok fazla.

HEP, günümüzde karakteristik HDP + DBP duruşuyla yer alıyor. Yanı sıra 70’li yıllardaki ayrışma döneminde kurulan TKSP kadrolarında HAK-PAR esintileri seziliyor.Sonuç olarak Kürt siyaseti,  çözüm için federasyonu önerirken demokratik süreci de destekliyor. Örneğin bunlardan HAK-PAR, silahlı mücadeleye var gücüyle karşı çıkan partilerden biri olarak kimliğini koruyor.Aynı zamanda siyasi partiler arasında  Kürtler arası münasebetlerin yükselmesi ve Kürt partilerinin tümünün çoğullaşmasını destekliyor.

Bu partilerden rahmetli Şerefattin Elçi’nin kurduğu KADEP, Liberal, demokrat bir parti. KDP’ye yakın olmak istese de bu konuda destek alamayan bir parti olarak kalmıştı.

PAK (Kürdistan Azadi Partisi) isminde ‘Kürdistan’ kelimesi geçiyor diye hukuki bir sorun yaşasa da yine de kuruluş belgesi alabildi.  DDKD (Devrimci demokratik Kültür Derneği) adıyla tanınan aydın siyasetçiler içeren partinin genel başkanı ise Mustafa Özçelik.

Ocak ayında kurulan bir diğer parti de Kürdistan Demokrat Partisi. Genel başkanıysa Mehmet Emin Kardaş. Parti hem bağımsızlığı savunuyor, hem de demokratik reformlara da sempatik bakıyor.

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı makalemizin devamında Kürt partilerini anlatmaya devam ederken. Kürtler arasında popüler olan bir diğer parti ise HÜDA-PAR’dır. Hür Dava Partisi adıyla kurulan bu partinin ilk genel başkanı avukat Hüseyin Yılmaz yer alıyordu. Hüdapar’ın Hizbullah ile bağlantısı var mı? sorularını soran kişilere karşılık Hüdapar yöneticilerinin herhangi bir bağının olmadığını belirtmişlerdir.

Hüdaparın başkanı kimdir? sorularını yöneltip merak edenler için en son genel başkalığında Avukat Zekeriya Yapıcıoğlu yer alıyordu, Zekeriya Yapıcıoğlunun Diyarbakır Bağımsız Adayı olmasının ardından Hüdaparın genel başkanlığına Mehmet Yavuz getirildi. Mehmet Yavuz Kürt müdür? sorularını merak edenler Yavuz’un sadece Kürt kalmadığı aynı şekilde Türkiyede en iyi şekilde Kürtçe konuşan bir Genel Başkan olduğunu da belirtmek istiyoruz.

Mehmet Yavuz’un Hayatı veya Mehmet Yavuz Kimdir? sorularını içeren bir makaleyi ileriki günlerde sizlerle paylaşacağız. Parti, Kürtler’in devlet kurma hakkını savunuyor ayrıca demokratik süreci de destekliyor. Reformist yapısıyla tanınan HÜDA-PAR, Doğu’da örgütlenerek siyasi çalışma yürütmek amacı güden partilerden.

Kürt siyasi partilerinden adı sıkça anılan ve en gündemde olanıysa kesinlikle HDP. Kürt Partileri, çözüm sürecinde ne yazık ki seslerini yeteri kadar duyuramamıştı.

6-8 Ekim olaylarının ardından hükümet çözüm süreci adına yeni bir muhasebeye çekilse de beklenen senaryo çok farklı şekilde gelişerek istenmeyen bir hal aldı.

Kürt partileri arasında dikkat çeken ve eleştirilen en büyük sorunsa hükümetin sadece HDP/PKK’yi muhatap alıyor olması. Bu konuda Kürt kamuoyunun ortak kanaatı; Kürt halkının haklarını Öcalan’la görüşülerek belirlenemez,  bu hakların tek muhatabı bizzat Kürt halkıdır, öte yandan PKK’le sorunları, ya da demokratik katılımın önünü açma olguları, PKK ve HDP dahil edilerek konuşulmalıdır fikri üzerine kurulu.

hüdaparın kürt oyu oranı

Kürt Seçmenlerin Tercihi

Seçimlerde ortak kanı eğer bir oynama yapılmazsa Erdoğan’ın ilk turda seçimi kazanma olasılığının zayıf olduğu yönünde. Bu konuda Sistem içi güç rekabetinde HDP önemli belirleyicilerden olacak. Öte yandan merkez muhalefet ve iktidar HDP ile görüşmek konusunda somut bir adım atmasa da, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kürt seçmen oylarının değeri yadsınamaz bir konumda  duruyor.

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı HDP ye bağlı Kürt politik güçlerinin sergileyeceği irade, iç dengelerin değişmesinde etkili olacağından her Kürt sandık başına giderek seçime katılmalıdır zira bu zorlu süreçte seçimlere katılmak Kürtlere asla bir şey kaybettirmeyecektir.

Bu konuda aktif güç oluşturan hükümet ittifak güçlerine yizimizi çevirdiğimizde, MHP-AKP iktidarının ortak düşüncelerinin Kürtlerin politik gücünü etkisizleştirmek, örgütselliklerini kırmak olduğunu görüyoruz. Zira bu konuda hükümetin radikal yaptırımları ve tutumları var.

Örneğin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin ‘bağımsızlık’ referandumuna karşı Erdoğan -AKP tutumu ve MHP çizgisi politik tavrı belli… Oysaki AKP’nin aldığı oyların yüzde 10’u Kürtlere ait… Kısacası Kürtlerin potansiyeli geçmişte HDP  –  akparti  odağında birleşmişti.

ilgili içerik Barış Atay Kürt Mü? – Kökeni, Nereli, 2022

AKP’nin Kürtlere yönelik gerçekleştirdiği tasfiye politikasıyla Kürt seçmenlerinin politik tercihlerini de değiştirmiş bulunuyor.

İşte AKP’ye oy veren Kürt seçmenin kopuş gerekçelerini aşağıda sizler için sıraladık;

MHP ile kurulan ortak stratejik ittifak

AKP’nin önemli dayanaklarından biri olan HUDA-PAR – MHP iritesi

‘hendekler’ gerekçesiyle çok sayıda Kürt ilçesinin askeri güçlerce kuşatılması

Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi referandumuna karşı hükümetin sert tutumu

Afrin operasyonlarında Kürtlerin sürülerek yerlerine Radikal İslamcı Örgütlerin yerleştirilmesi

HDP’ye yönelik karşıt operasyonlar gibi dinamikler Kürt seçmeninin AKP hakkındaki yorumlarını tamamen değiştirmiş durumda.

Örneğin Bağcılar, Esenler, Esenyurt, Arnavutköy, Sultan Çiftliği gibi ilçelerde oturan Kürt seçmenin, lu sıralar Saadet Partisi’ne yönelim söylentilerini duymaktayız. Yine HDP’ye oy veren seçmenin 95’inin  Kürt olduğunu biliyoruz. Kürtlerin sosyolojik gerçeğini bilerek hareket eden ona göre taktik politikaları geliştiren Selahhattin Demirtaş ise kuşkusuz ki bu konuda önemi bir rol oynuyor.

Diğer yandan Muhafazakâr Kürtlerin bir kısmı Akşener’in partisin İyi Parti’ye yönelerek bu partinin çatısı altında yer almak istiyor. Akşener’in Kürt illerinde gezmesinin nedeniyse Kürt bölgesinde devleti temsil eden bir partinin varlık göstergesi olarak algılanıyor.

Yanı sıra Krütler, CHP-İyi Parti- Saadet Partisi ittifakı üzerinde de düşünüyor.  Sonuç olarak MHP etkisindeki kalan AKP,nin  hiçbir şekilde HDP ile görüşme yapmamakta  direteceğini bilen Kürtler AKP dışı partilere yönelmiş durumda.

kürt oylarının seçimlerdeki durumu

Kürtler Kime Oy Veriyor?

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı başlıklı yazımızın devamında Kürtlerin hangi partilere oy verdiğini ve en çok kürt oyu alan partileri belirteceğiz. Son senelerde yaşanan gelişmelerden dolayı AK Parti Kürt seçmen nezdindeki  oy potansiyelini zayıflatmış durumda. Bu konuda kürt seçmenler den, MHP – AK Parti ittifakına oy veren muhafazakar Kürtler arasında dahi oy kaybı yaşanacağı tahmin ediliyor.

Bölgenin favori partisi HDP’ninse, Türk soluyla işbirliği yapması son zamanlarda yaşanan çarpıcı olaylardan. Bir diğer taraftan da ‘Ulusal medya bize yer vermiyor’ şeklinde yakınmalarda bulunan Saadet Partisi de bu anlamda HDP gibi Kürt partilerinin lisanına tercüman olmuyor değil.

Hüdapar’ın Kürt Oyları

Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı makalemizin devamında Hüdaparın kürtler arasındaki oy oranına değineceğiz. Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre önemli ölçüde HDP’ye kayış olduğu görülüyor. CHP tabanı HDP ile yapılacak bir ittifaka sıcak bakarken MHP oyları ise AKP’ye kayıyor. Hatta muhalefet partisinin Demokratik Türkiye Bloğu oluşturduğunda kazanma olasılığının çok yüksek olabileceği ortak görüşlerden. Çünkü herkes az çok bu aşamada kürtlerin seçimlerdeki rolü nün büyük olabileceğini tahmin ediyor.

Örneğin Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi SAMER; iktidar partisinin baskın seçim ilan etmesinin sebebini  ‘kaybetme riski’  ön görmelerinden ötürü oluşturduğunu açıkladı.  Seçim açıklamalarının ülkenin kötüye gidişatı ya da sandık çözümü olmadığını aktaran Samer yetkilileri, elbette Türkiye’nin sosyo-ekonomik ve siyasal profil krizlerinden, OHAL koşullarından,  Suriye savaşının sağladığı risklerden gerildiğini ve yıprandığını onaylıyor.

Tüm bu başarısızlıklara ve olumsuzluklara rağmen hiçbir partinin iktidara talip olamayacağını ekleyen SAMER yetkilileri, anlaşamayan bir koalisyon hükümetinin de yokuş aşağı sürüklendiğini raporlarına ekliyor.   Bu konuda AKP iktidarının kullandığı en etkili taktiklerden birinin de ‘şok’ taktiği olduğunu belirten araştırmacılar,  bu seçimlerde seçmenin abandone olabileceğini de öngörüyor.  Seçmeni ve muhalefeti hazırlıksız yakalama fırsatı peşinde olan bir iktidarın ayak sesleri olarak nitelendirilen seçim ilamı, meşruiyet tartışmalarını da güçlendiriyor.

Sonuç olarak; Belediyelere kayyum atamaları, Afrin operasyonu, Federal Kürt bölgesinde uygulanan yanlış ve yok edici politikalar bölge halkınca anti-Kürt uygulamalar şeklinde algılandığından,  ‘Cumhur ittifakı’ gibi nedenlerle MHP’den AKP’ye kayışları son sürat sürüyor. Sözün özü Akp’nin uyguladığı yanlış tutumlar yüzünden tüm seçmen kesimi tedirgin olmuş durumda.

Yaşanan bu olumsuzlukların sonucunda da Kürt bölge seçmenlerinin bir kısmı AKP’den MHP ‘ye kayarken büyük bir kısmı da İyi Parti’ye kayışını sürdürüyor. Öte yandan erken seçim talebinde bulunan Bahçeli ’ ülke şartlarının Kasım 2019’u beklemeye tahammülü yok ’ demişti. Bu anlamda oy kaymalarının büyük tedirginliğini yaşamakta olan aynı MHP yine İyi Parti’nin seçim dışı bırakılmasını da ummuyor ve dilemiyor değil.

kürtler kime oy verecek konusundaki kamu oyı seçim araştırmalarında yapılan tespitlerden biri de,  Hüda-Par tabanındaki dikkat çekici hareketlilik. 1 Kasım 2015 seçimlerinde AKP’yi destekleyen HÜDAPAR,  bir süredir tabanında HDP’ye doğru bir yakınlık besliyor. Türkiye’de Kürt Seçmen Sayısı yazımızın devamında Kısacası olası bir yerel seçimde HDP’ye oy verebilecek olan seçmenler yüksek miktarda Hüda-Par’a geçip oy vermeleri de olası bir durum.

Kürdistan Referandumu hakkında kaleme aldığımız Kürdistan Parası Hazır, Devlet Kaldı makalemizi de inceleyebilirsiniz.